رویکرد تربیتی و آموزشی

در دنیای امروز با رشد سریع علم و تولید روزافزون دانش و با تغییرات اجتماعی و معرفتی انسان‌ها، دیگر نمی‌توان آموزش را از پرورش جدا کرد و انسان‌ها را صرفاً بر اساس تسلط بر موضوعات درسی ارزش‌گذاری کرد. در دنیای کنونی آموزش یکسان و تاکید صرف بر محفوظات ذهنی قابل‌پذیرش نیست.

دیگر یک لباس یکسان از جنس تربیت، بر تن همهٔ دانش‌آموزان، برازنده نیست. در دبستان سرمد محیط یادگیری بر اساس اصولی که در ادامه می‌آید، شکل‌گرفته است و فراگیران با حضور در این محیط راه‌ورسم زندگی را تجربه می‌کنند و با کسب توانمندی‌ها، خود را برای آینده‌ای سرشار از امید و موفقیت آماده می‌سازند.

یادگیری براساس تفاوت‌های فردی:

هر انسانی منحصربه‌فرد است. توانایی‌ها و سرشت خاص خود را دارد. دبستان سرمد تلاش می‌کند تا تفاوت‌های فردی فراگیران در تمامی حوزه‌ها و زمینه‌های رشدی موردتوجه قرار گیرد. در نگاه سرمد، محیط یادگیرنده: فضایی امن است که در آن امکان رشد و پیشرفت هر فردی، بر اساس توانمندی‌ها و استعدادهایش فراهم است. ازاین‌رو کلاس‌ها تاحدامکان باتکیه‌بر تنوع سبک‌های یادگیری فراگیران و روش‌های تدریس متنوع برنامه‌ریزی می‌شود تا یادگیری بر اساس تفاوت‌های فردی معنای بیشتری پیدا کند.

یادگیری براساس رشد هم جانبه:

برای دستیابی به‌مراتب حیات طیبه (که هدف متعالی تعلیم‌وتربیت انسانی است)، رشد همه‌جانبه و پرداختن به‌تمامی ابعاد وجودی انسان، ضروری است. در همین راستا؛ برنامه‌ریزی‌های خانوادهٔ سرمد نیز همراه با تحقیقات تخصصی – تربیتی، به‌گونه‌ای تنظیم می‌شود که این ابعاد را پوشش دهد. در این مسیر، انتظار به‌جا و صحیح والدین، همواره کمک‌کننده بوده است؛ بنابراین سعی ما بر این است که یک جنبه از رشد را بر جنبه‌های دیگر برتری ندهیم و انواع قابلیت‌ها و توانایی‌ها را پوشش دهیم.

  • – توانایی‌های ذهنی (حافظه، حل مسئله، تصمیم‌گیری، شمارش و غیره)

  • توانایی‌های اجتماعی (تعامل مثبت با دیگران، احترام، مهربانی، دوستی، کارگروهی، تقسیم مسئولیت، رهبری، حل تعارض و غیره)

  • – توانایی‌های عاطفی (شناخت احساسات، کنترل هیجانات شدید مانند خشم و ترس، اعتمادبه‌نفس، خودآگاهی و خودشناسی، مهربانی با خود، احترام به خود، تقویت هیجانات مثبت مثل شادی، امید و غیره)

  • توانایی‌های جسمی – حرکتی (پرورش حواس پنج‌گانه، مهارت‌های درشت و ظریف حرکتی، تعادل، چابکی، استقامت قلبی – عروقی و غیره)

  • توانایی‌های کلامی (صحبت‌کردن، توانایی برقراری ارتباط، صحبت‌کردن در مقابل جمع، بیان خواسته‌ها و مسائل و غیره)

  • – توانایی‌های اخلاقی (گذشت، استفاده صحیح از نعمت‌ها، احترام به پدر و مادر، قدردانی و شکرگزاری و غیره).

 

یادگیری در بستر زندگی واقعی:

در مدرسهٔ ما، همه با هم زندگی می‌کنند. همه انسان هستند و نیازمند تعامل با یکدیگر. هر مسئله‌ای، مسئلهٔ ماست و هر موفقیتی، موفقیت ماست. فرزندان ما مشتاق یادگیری هستند. تنها زمانی یادگیری باانگیزه درونی رخ می‌دهد که موضوع آن واقعی و در ارتباط با زندگیِ هرکدام از ما باشد. در دبستان سرمد تلاش شده است؛ برنامه درسی، محیط یادگیری، محتوای آموزشی در راستای حل کردن مسائل واقعیِ فراگیران و معنای اصیل آن‌ها در بستر زندگی‌شان جریان داشته باشد.

یادگیری در کنار یکدیگر:

با اینکه انسان موجودی اجتماعی است اما گاهی در سیستم‌های تربیتی به‌گونه‌ای عمل می‌کنیم که این موجودات اجتماعی را از هم دور کنیم و آن‌ها را تشویق کنیم که کاری به کار هم نداشته باشند. این، نه‌تنها نیازهای اجتماعی آنان را مرتفع نمی‌سازد بلکه باعث می‌شود که آن‌ها از مهارت‌های خوب اجتماعی محروم شوند. علاوه بر این، ما بر این باوریم که یادگیری در بستر اجتماع معلم و شاگردی از مهم‌ترین اقسام یادگیری است. معلم و شاگردان با هم یک اجتماع هستند و یادگیری متقابل است. نگاه ما به معلم در کلاس، تسهیلگری و رهبری تعاملات دانش‌آموز است. معلم در فرهنگ ما؛ فردی است که زمینه را برای یادگیری گروهی و در کنار یکدیگر فراهم می‌کند.

یادگیری از طریق بازی:

بازی فعالیتی است که هدف آن در خود آن نهفته است و صرفاً به‌خاطر خودِ آن فعالیت انجام می‌شود. در مدرسهٔ ما دو نوع بازی وجود دارد؛ بازی‌های آزاد و بازی‌های آموزشی. در هر دو نوع، مهارت‌هایی موردنیاز است که فراگیران بدون تلاش آگاهانه آن‌ها را می‌آموزند، تمرین می‌کنند و ماهر می‌‌شوند. بازی‌های آموزشی جایگزین بسیار خوبی برای سخنرانی‌ها و آموزش مستقیم در کلاس‌های درس هستند. در بازی‌های آزاد، مهارت‌های اجتماعی به طور چشمگیری تقویت می‌شوند.

یادگیری مادام العمر:

سرعت رشد علم و تغییرات لحظه به لحظۀ یافته‌های علمی در جهان کنونی، طوری تعریفِ سواد در دنیای کنونی را تغییر داده است که داشتن اطلاعات و محفوظات ذهنی، یادگیریِ چندان مهمی به‌حساب نمی‌آید. در مدرسهٔ سرمد هدف یاددادنِ یادگیری است. اگر ما به فرزندانمان بیاموزیم که چگونه یاد بگیرند، دیگر نگران آن نخواهیم بود که در آینده چه می‌شود. سرمایهٔ یادگیرنده بودن تمام نخواهد شد و یادگیری به زمان و مکان خاصی محدود نمی‌شود و به‌درستی می‌توانیم بگوییم که فرزندانمان یادگیرندۀ مادام‌العمر هستند.

ارزشیابی موثر:

در مدرسهٔ ما نمره، رتبه و معدل وجود ندارد. ارزشیابی به معنای ارائهٔ بازخورد مؤثر به فراگیران است تا اشکالات و اشتباهات خود را اصلاح کنند. هدف ارزشیابی، اصلاح فرایند یادگیری و تدریس است و تلاش بر این است که در نهایت، فراگیران به خودارزیابی کامل و ماهرانه دست پیدا کنند. پس ارزشیابی در همهٔ ساعات درسی و همه تجربه‌های یادگیری جریان دارد و معلم و فراگیر همراه باهم در حال ارزیابی هستند. در مقاطعی از سال هم، گزارش ارزشیابی به‌صورت کارنمای توصیفی به والدین نیز ارائه می‌شود.

برنامه‌های یادگیری:

برنامه‌های یادگیری در مدرسه سرمد، بر اساس اصول یادگیری و اهداف آموزشی طراحی شده‌اند. تقسیم کردن حوزه‌های یادگیری و کلاس‌های درس، به این معنا نیست که حقیقتاً این حوزه‌ها و دروس و موضوعات از یکدیگر جدا هستند بلکه برای برنامه‌ریزی بهتر و امکان شناخت و هدف‌گذاری این حوزه‌ها به این صورت تفکیک شده‌اند. تلاش ما در تدریس و طراحی آموزشی، تلفیق و نزدیک کردن حوزه‌ها به یکدیگر و کاربرد آن در زندگی است.

آموزش هیبریدی:

سال گذشته با شیوع کووید ۱۹ امکان برگزاری کلاس‌ها به‌صورت حضوری وجود نداشت؛ اما امسال شرایط کمی متفاوت است، واکسیناسیون سراسری و اتمام موج پنجم کرونا، شرایط را طوری رقم زده است که بتوان دانش‌آموزان را هرچند محدود – از نظر تعداد و زمان‌ – و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی در مدرسه گرد هم آورد؛ بنابراین این شرایط نیاز به برنامه‌ریزی آموزشی متفاوتی نسبت به گذشته دارد.

حتماً عبارت خودروی هیبریدی را شنیده‌اید. خودرویی دوگانه‌سوز و هوشمند که بالاترین بهره‌وری را دارد و می‌تواند با کم‌ترین مصرف انرژی به حداکثر مسافت طی شده برسد. مدتی است که این مفهوم از صنعت وارد حوزهٔ آموزشی شده و در کنار فرایند یادگیری قرار گرفته است و مفهومی جدیدی با عنوان «آموزش هیبریدی» را ساخته است.

آموزش هیبریدی، با ترکیب بهترین عناصر یادگیری حضوری و چهره‌به‌چهره و بهترین عناصر یادگیری آنلاین، از مزایای هر دو روش نهایت استفاده را می‌برد و بهره‌وری یادگیری را افزایش می‌دهد. به‌عبارت‌دیگ، مدل یادگیری هیبریدی ترکیبی از آموزش حضوری و آموزش از راه دور است. 

 این مدل برای دانش‌آموزانی که در کلاس حاضر نیستند، این امکان را فراهم می‌آورد که از طریق ویدئوکنفرانس به کلاسِ در حال اجرای خود، متصل شوند. مدل هیبریدی در حال حاضر در قالب راه‌حل‌های چندگانهٔ مکمل، برای آموزش دانش‌آموزان مورداستفاده قرار می‌گیرد. در بعضی مدارس، برخی از پایه‌های تحصیلی از راه دور آموزش داده می‌شوند و دانش‌آموزان پایه‌های پایین‌تر به مدرسه می‌آیند. در برخی دیگر از جمله مدرسهٔ سرمد، اجرای این مدل به معنای تقسیم زمان آموزش، به یادگیری در خانه و یادگیری در کلاس درس است.

آموزش هیبریدی، یادگیری معکوس، کلاس آنلاین و… از مواردی بوده است که همراه با کرونا، جایگاه خود را در میانِ برنامهٔ آموزشی پیدا کرده است اما قرار نیست این مزیت‌ها با حضوری شدنِ مدارس فراموش شود.